yemeni kenar oyası

http://oyadantel-yap.blogspot.com/2008/05/boncuklu-oya-rnekleri-3.html

Oya Çeşitleri

El sanatları insanoğlu var olduğundan beri tabiat şartlarına bağlı olarak ortaya çıkmıştır.İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak örtünmek ve korunmak amacı ile ilk örneklerini vermiştir.Daha sonra gelişerek çevre şartlarına göre değişimler gösteren el sanatları ortaya çıktığı toplumun duygularını sanatsal beğenilerini ve kültürel özelliklerini yansıtır hale gelerek “geleneksel”lik vasfı kazanmıştır.
El sanatları bir milletin kültürünü temsil etmekte ve tanıtmaktadır.Bu nedenle eş sanatları ürünleri de o ülkenin kültürel kimliğinin en canlı belgeleridir.Bir ülkenin gelenek ve göreneklerinin yaşama biçiminin kuşaktan kuşağa aktarılmasında gelişerek devam etmesinde en büyük rolü yine el sanatları oynamaktadır.

Bu nedenle bütün milletler el sanatlarına önem vermekte ve geçmişten geleceğe uzanan bir kültür hazinesi olarak korumaktadır.Anadolu sahip olduğu el sanatlarının çeşitliliği ve üretim miktarının zenginliği bakımından bir çok el sanatı ürününün yapıldığı ve dünyaya tanıtıldığı önemli bir uygarlık beşiğidir.
Türk insan zevkini estetiğini duygusallığını hoşgörüsünü pratikliğini üretmiş olduğu el sanatları ile yansıtmaktadır.Kilimi çorabı oyası işlemesi vb. gelenek görenekleriyle birleşen geleneksel Türk el sanatlarının mükemmel örnekleri Türk insanının yüreğinden kopup gelen ürünler sanatta inanılmaz güzelliklerin anlatıldığı belgelerdir.
El sanatlarımızın zarif örneklerinden olan oya değişik kaynaklarda: “Oya ince bir dantel olarak tarif edilebilir.” “Oya kadın çamaşır ve esvaplarının vesaire bazı şeylerin (boy yemenilerinin çevrelerin) kenarlarına iğne ile yapılan veya yapılmış hazır alınarak dikilen ipek veya iplikten örgü oymalı süs” “Renkli bir ibrişimden iğne ile çiçek veya yaprak şekillerinde örülen işlemenin adı” “Oya; bir tür dantel.Türkiye’ye özgüdür.Normal dantelin iki boyutluluğuna karşılık oya üç boyutlu biçimde de örülebilir.Kumaşlara kenar süs olarak işlenir.” “Oya süslemek ve süslenmek amacı ile yapılan ve tekniği örgü olan bir sanattır.” şeklinde tanımlanmaktadır

Bu tanımlardan hareketle kısaca oyayı:iğne mekik tığ firkete gibi aletlerle ipek pamuk vb. ipler ve bazen pulboncuk vb. yardımcı malzemeler de kullanılarak yapılan bir el sanatıdır diye tanımlamak mümkündür.Türk danteli olarak adlandırılan oyanın benzetildiği örgülerden dantel Avrupa’da 16. yüzyılda tanınmıştır.

1594 yılında dantel olarak Fransız Akademi Lugatına girmiş ve batı dillerinde de bu adla tanınmaktadır.Bu örgülerin Avrupa’da ortaya çıkışında ve kökeni ile ilgili araştırmaların sonucunda bazı örgü adlarının ege masallarında geçtiği 1905′de Menfiz kazılarında bulunan eski örneklerden de sanatın M.Ö. 2000 yıllarına kadar uzandığı tespit edilmiştir.

 Bazı kaynaklarda da iğne ile yapılan örgülerin 12. yüzyılda Anadolu’dan Yunanistan’a ve oradan da İtalya yoluyla Avrupa’ya geçtiği belirtilmektedir.Oya hakkında bugüne kadar yeterli araştırma yapılmamıştır.Kaynaklarda oya benzeri bir örgüye rastlanmamakta doğu ve batı ülkelerinin dillerinde oya kelimesine tesadüf edilmemektedir.

Anadolu kadını duygularını renklere ve oyaya dönüştürmektedir.Oyalarımız bölgeden bölgeye değişen zevklere göre biçimlenmekte ve özgün isimler almaktadır.İsimleri yöreden yöreye değişmekle birlikte şehirden şehre dolaşan anonim oyalar ortak isim almaktadır.Günümüzde Anadolu’da: tığ iğne mekik firkete gibi araçlarla uygulanan oyaların ya bordür ya da bir motif olarak tasarlanmış olanları kullanılan araç doğrultusunda ve tekniklere göre değişik adlar almaktadır